Okazuje się, że największym zagrożeniem dla liczebności populacji gęgawy są dziki.
Watahy bardzo starannie przeszukują miejsca lęgowe gęsi w poszukiwaniu wyjątkowych przysmaków jakimi są jaja ptaków. Niestety po utracie jaj gęsi nie powtarzają lęgu tak jak to czynią inne ptaki.
Zresztą amatorów dużych, smacznych jaj nie brakuje. Chętnie do gniazd ptaków dobierają się norki amerykańskie, jenoty, lisy. Duże straty powoduje też wrona siwa.
Fot: clanga.com
Jak poinformował Powiatowy Lekarz Weterynarii w Olecku, u dzika odstrzelonego w dniu 16.07.2018 roku w obwodzie łowieckim OHZ Czerwony Dwór, nr 61 w okolicy miejscowości Mazury, na pograniczu gm. Świętajno i gm. Kowale Oleckie, pow. olecki , została stwierdzona włośnica.
Badanie przeprowadzono w dniu 27.07.2018, w Przychodni Weterynaryjnej Vet-Ol w Olecku.
W Polsce występuje niemal we wszystkich łowiskach. Mniej liczny tylko na zachodzie kraju.
Jest najpospolitszym przedstawicielem zwierzyny drobnej w Polsce. Zając w języku łowieckim ma mnóstwo innych określeń np: ślepak, śpioch, skotan, wacho, kusy, kot, filip, siwak, korpal, michałek. Zając, który lubi przebywać na polu to poluch. Większość to określenia regionalne.
Choć potrafią przystosować się do życia praktycznie we wszystkich ekosystemach lądowych to najchętniej zasiedlają pola uprawne z różnorodnymi uprawami rolnymi, poprzecinane zakrzewieniami, niewielkimi zadrzewieniami i remizami. Unikają upraw wielohektarowych i jednogatunkowych. To zwierzęta polne i typowi roślinożercy.
Długość do 70 cm, ogon (omyk) około 10 cm, masa 3 – 3,5 kg. Jednakże osobniki z terenów północno-wschodniej Polski są większe i cięższe od zajęcy z innych regionów kraju.
Ubarwienie sierści (turzyca) jest szarobrązowe, po bokach rudawe. Spód ciała i omyk białe, a uszy (słuchy) długie – ich rozmiar przekracza wielkość głowy – na końcach czarno zabarwione, tak jak górna część ogona. Zimą turzyca staje się jaśniejsza i gęstsza. Składa się z dwóch rodzajów włosów: dolnej warstwy, czyli podszycia, którego włosy są jaśniejsze i gęstsze i górnej warstwy, czyli okrywowej, z włosami dłuższymi, sztywniejszymi, ciemniejszymi na końcach. Całość ubarwienia ma odcień ziemisty i pozwala zającom maskować się przed drapieżnikami.
Głowa jest osadzona na krótkiej, prawie niewidocznej szyi. Oczy (patry, trzeszcze, gały) są osadzone po bokach, co daje zającom szerokie pole widzenia, niemalże 360 stopni. Na końcu pyszczka wyrastają długie włosy czuciowe (strzyże). Czoło zająca to pyrsa.
Tylne nogi (skoki) są prawie dwukrotnie dłuższe od przednich i umożliwiają zwierzętom bardzo szybkie bieganie, a błyskawiczna ucieczka jest dla nich jedynym sposobem obrony przed drapieżnikami. Dobrze zbudowane skoki i wyjątkowo giętki kręgosłup umożliwiają wykonanie zającom gwałtownych zwrotów podczas ucieczki. Jest to bardzo ważna cecha, gdyż nawet bardzo szybkie charty nie są w stanie wykonać tak gwałtownych i szybkich zwrotów. Kluczenie, czyli bieg zwierzyny, podczas którego często zmienia on kierunek, zwalnia lub staje aby zmylić pogoń jest bardzo charakterystyczny dla zająca.
Chybki zając poruszający się wzdłuż linii myśliwych to defilator.
Wiek zajęcy pozyskiwanych na polowaniu poznaje się na podstawie tzw. Znamienia Stroha, czyli zgrubienia występującego na zewnętrznej części kości przedramieniowej przednich skoków zająca. Jest ono widoczne do pierwszego roku życia zwierzęcia, potem zanika. Dlatego też rozróżniamy młodego zająca (żaka) i starego (gacha).
Wiek zająca można ocenić także laboratoryjnie na podstawie masy soczewki ocznej.
Dorosły osobnik ma 28 stałych zębów. Przednie siekacze zająca zwane strugami rosną przez całe jego życie.
Wzór zębowy: 2 0 3 3 / 1 0 3 2.
Zające w dogodnych warunkach mogą żyć do 12 lat.
Okres godowy, czyli zajęcze parkoty rozpoczynają się już w styczniu, a przy złych warunkach pogodowych dopiero w lutym i trwają aż do września. Ciąża trwa 40 – 44 dni. Zające rodzą młode (kocą się) trzy do czterech razy w roku.
Ich parkoty są wyjątkowo widowiskowe – w tym czasie zapominają o ostrożności i łatwo je obserwować, nawet z odległości kilku metrów. Samce (koty, gachy) często toczą miedzy sobą zawzięte walki o względy samicy (kocicy). Gonią się po polach (gonitwy weselne), po czym przystają na tylnych skokach i uderzają się przednimi łapami, co przypomina boksowanie. Czasem walki są tak zawzięte, że koty wydzierają sobie wzajemnie turzycę.
U zajęcy występuje zjawisko superfetacji, czyli zjawisko ponownego zapłodnienia samicy w czasie trwania ciąży. W takim przypadku w macicy rozwijają się płody z komórek jajowych pochodzących z dwóch kolejnych cykli owulacyjnych. Oznacza to, że jeszcze przed wykoceniem samica może zajść po raz kolejny w ciążę. Skraca to cykl pomiędzy kolejnymi miotami.
Narodziny młodych (wykoty) odbywają się bezpośrednio na ziemi lub w niewielkim zagłębieniu (kotlince) wyściełanej suchymi trawami. Samica w miocie rodzi 1 – 8 młodych, przy czym pierwsze wiosenne i ostatnie jesienne wykocenia zawsze charakteryzują się mniej licznym potomstwem (1 – 2 młodych). Latem średnia w miocie jest wyższa (od 3 do 5, a czasem nawet 8 młodych).
Młode są dobrze rozwinięte, pokryte turzycą, maja otwarte oczy i po 16 mlecznych zębów. Już w pierwszych dniach mogą opuszczać kotlinkę na kilka metrów, jednak pozostają w jednym miejscu około czterech – pięciu tygodni.
Samica z uwagi na ich bezpieczeństwo bardzo szybko je opuszcza, ale wraca regularnie gdy zapada zmrok, aby je nakarmić. Nie podchodzi bezpośrednio do miejsca zalegania młodych, ale kluczy po polu, przystaje, obserwuje teren (kołkuje), a kiedy znajduje się niedaleko młodych wykonuje skok (kominek), tak aby jej tropy i ślad zapachowy urywał się i nie doprowadził drapieżniki do kotlinki. Młode w tym okresie nie mają żadnego zapachu, w razie niebezpieczeństwa przylegają do ziemi i nieruchomieją.
Samica karmi mlekiem młode do piątego tygodnia, ale już w drugim tygodniu marczaki (młode urodzone wiosną) zaczynają pobierać zielony, naturalny żer. Młode urodzone jesienią nazywane są nazimkami.
Zające dojrzałość płciową osiągają w wieku 7 – 9 miesięcy, ale w parkotach uczestniczą dopiero w następnym roku.
Na żer wyruszają po zmierzchu, poruszają się bardzo charakterystycznie, w podskokach (kicając). To typowi roślinożercy. Prowadzą zazwyczaj samotny tryb życia, jednakże podczas żerowania często robią to wspólnie i wówczas, na zmianę jeden z nich przysiada na tylnych łapach obserwując teren (słupkuje, kołkuje).
Zając charakteryzuje się bardzo dobrym słychem i wzrokiem. Odgłosy wydawane przez zająca zwane kniazieniem (od tego odgłosu pochodzi potoczna nazwa zająca – knaź) wydaje tylko w sytuacjach, kiedy jest ranny. Inny rodzaj odgłosów, czyli tak zwane muskanie można usłyszeć podczas godów.
Polowanie
Poluje się zbiorowo metodą pędzeń.
W miot można strzelać do chwili zbliżenia się naganiaczy na odległość 150 metrów, kiedy przekroczona zostanie ta granica strzelać można jedynie poza miot.
Zabronione jest też polowanie w kotły, na pomyka, czeską ławą, z podjazdu, na zasiadkę.
Polowanie w kotły polegała na tym iż myśliwi wraz z naganiaczami ustawiali się w duże koło i poruszali się do wewnątrz. Strzelane były zające zarówno do wewnątrz jak i na zewnątrz koła, gdy koło na tyle się zmniejszyło, iż strzelanie do wewnątrz stawało się mało bezpieczne myśliwi zatrzymywali się a naganka dalej posuwała do środka koła wypłaszając znajdujące się tam zające.
Na pomyka – sposób polowania na zające, polegający na tym, że myśliwy idzie przed siebie i strzela do napotkanej zwierzyny.
Polowanie czeską ławą – myśliwi poruszają się naprzód w jednej linii i starają się pozyskać podnoszące się osobniki.
Po strzeleniu zająca (kota) powinno się usunąć z tuszki mocz – wieszając za przednie łapy i naciskać brzuch z góry na dół. Następnie tuszkę pozostawia się zawieszoną przez kilka dni na mrozie. Po tym czasie ściąga się skórkę (osmóża). Tłuszcz zająca nazywany jest skromem, a tłusty zając – skromny.
Okresy polowań:
Używa się broni gładkolufowej, jesienią śrut nr 4 o średnicy 3 mm, zimą grubszy, o średnicy 3,5 mm (nr 2).
W 2015 roku zajęcy w Polsce było 708.800 sztuk, w sezonie 2014/2015 upolowano około 15 tys. sztuk.
Fot: zwierzetalowne.pl, psowsta.blogspot.com, kl17slonka.pl
Czok to zwężenie wylotowe lufy, które reguluje szerokość wiązki śrutu. Zazwyczaj chodzi o poprawę pokrycia i zmniejszenie ilości oraz rozrzutu śrucin skrajnych.
Strzelby przed wprowadzeniem modyfikowanych wierceń posiadały lufy cylindryczne. Dawało to duży rozrzut wystrzeliwanych śrucin, słabe pokrycie celu, często nierównomierne i w efekcie słabą skuteczność strzału.
Duży rozrzut zwiększa pole rażenia – nie musimy wówczas idealnie trafić w cel. Wiązka śrutu pokryje powierzchnię, zbliżoną kształtem do koła, o większej powierzchni i nawet jeśli oddamy strzał przy celu – zostanie on porażony wystarczającą ilością śrucin.
Oczywiście na większym dystansie będą one zbyt słabe, aby razić pojedynczo i jednocześnie zbyt rzadko rozsiane, żeby razić kilkoma trafieniami.
Wtedy właśnie stosuje się czok zwężający – wiązka jest mocniej skupiona i na dalszym dystansie daje optymalny rozrzut i pewniejsze porażenie celu, nawet przy błędzie celowania.
Ta modyfikacja lufy została wynaleziona w Anglii i stanowiła rewolucyjny wynalazek, który został na stałe wprowadzony do użytku.
Dzięki czokom można uzyskać większy lub mniejszy rozrzut śrucin. Przekłada się to bezpośrednio na rozszerzenie pola rażenia lub wydłużenie maksymalnego dystansu strzału – w zależności od potrzeby.
Pozwala to skuteczniej razić cel znajdujący się w większej odległości. Jednakże na małych odległościach czoki mogą nie spełniać swojej roli. Mały rozsiew utrudnia trafienie w cel (np. przy polowań na ptactwo), a także może powodować zbyt silne pokrycie celu, a przez to uszkodzenie tuszki zwierzyny.
Pomimo, że intuicyjnie myślimy, że najlepiej byłoby zwiększyć maksymalnie zasięg, to nie wolno zapominać, iż strzelba rządzi się swoimi prawami.
Czoki przyspieszają wyrzut ładunku z lufy (nawet o 10 m/s) niż ma to miejsce w lufach cylindrycznych.
Wyróżniamy w Polsce:
Ponadto czoki możemy podzielić z uwagi na rodzaj wiercenia części wylotowej lufy:
Wiercenia takie jak skeet (skeet nr 1) to wiercenie, które zwęża lufę jak normalny czok, ale następnie, zamiast pozostać cylindryczne do wylotu – rozszerza się. Tym sposobem daje większy rozrzut. Służy ono do strzelania do rzutków na krótkim dystansie (konkurencja skeet).
Klasycznym wyznacznikiem i jednocześnie sprawdzianem dla broni, jest strzał na dystansie 35 m do tarczy kołowej o średnicy 75 cm i obliczenie pokrycia (równomierności i procentowej wartości trafień).
Dane dla poprawnego strzału są wtedy następujące:
Czoki możemy podzielić na stałe i wymienialne (wkręcane w części wylotowej lufy).
Tradycyjne myśliwskie śrutówki miały stałe wiercenia czoków. Najczęściej był to układ półczok w „pierwszej” (prawej w dubeltówce i dolnej w strzelbie typu bock) lufie i czok pełny w „drugiej” lufie.
We większości dzisiejszej nowej broni śrutowej są czoki wymienne. Przy standardowej długości luf około 70 centymetrów i zastosowaniu czoków od cylindra do pełnego czoku broń gładkolufowa jest bronią w pełni uniwersalną, sprawdzi się na każdym rodzaju polowania i we wszelkich konkurencjach myśliwskiego wieloboju czy parcour’a.
Zakładają najczęściej te o największym zwężeniu i sprawa się kończy. Wychodzą oni z założenia że pozwoli to na maksymalnie efektywne strzały nawet na spory dystans. Dodatkowo stosują zbyt grube rozmiary śrutu, co w praktyce pogarsza wynik strzału.
Mało kto też sprawdza skupienie i pokrycie na konkretnym dystansie z odpowiednich rozmiarów śrutu.
Intensywne strzelanie powoduje osadzanie się nagaru prochowego w szczelinie na styku tulei czoka i progu w lufie na którym opiera się on po dokręceniu do oporu. Szczelina ta jest wprawdzie znikoma lecz ciśnienie gazów prochowych podczas strzału, radzi sobie z każdą luką w którą tylko może się wcisnąć. Po wielu strzałach osad ze spalonego prochu zbiera się i zbiera w najmniejszych nawet szczelinkach. Przesuwa się aż do gwintu którym przykręcony jest wymienny czok, a czasem nawet wnika w całą jego powierzchnię.
Dlatego po intensywnym strzelaniu np. na strzelnicy albo polowaniu na gęsi trwającym kilka dni, należy wyczyścić czoki. Zdarza się że są one zabrudzone osadem spalonego prochu z ołowiem do tego stopnia że ich średnica zmniejsza się nawet o 1 mm, co grozi (przy maksymalnym zwężeniu) rozdęciem luf.
Jeżeli nie strzelamy jakoś szczególnie intensywnie to przy każdym czyszczeniu broni (najlepiej po każdym strzelaniu) powinno się wykręcić czoki, przeczyścić je czystą szmatką, lekko naoliwić i wkręcić dokręcając z niezbyt wielką siłą.
Który czok wybrać?
Oczywiście wszystko zależy od sytuacji – przeznaczenia broni.
Szczególną uwagę należy zwrócić na strzały breneką, gdyż można rozwalić czoki lub lufę, jeśli jest wkręcony niewłaściwy czok. Żeby tego uniknąć warto zapoznać się z oznaczeniami czoków.
CYLINDER
oznaczenie C lub CYL. (od nazwy cylinder) – bez nacięć;
zastosowanie:
ĆWIERĆ CZOK
oznaczenie IC lub IMP. CYL. (od Improved Cylinder – ulepszony cylinder) – 4 nacięcia;
zastosowanie:
PÓŁCZOK
oznaczenie M lub MOD. (od Modified – zmodyfikowany) – 3 nacięcia;
zastosowanie:
3/4 CZOK
oznaczenie IM lub IMP. MOD. (od Improved Modified – ulepszony zmodyfikowany) – 2 nacięcia;
zastosowanie:
PEŁNY CZOK
oznaczenie F lub FULL (od Full – pełny) – 1 nacięcie;
zastosowanie:
Czasem przy oznaczaniu czoków zamiast nacięć występują „gwiazdki” w takiej samej ilości.
Należy również wziąć pod uwagę, że stosując różną amunicją (różniącą się koszyczkiem: mniej lub rozcięty, lub specjalny rozpraszający) uzyskamy różne skupienie wiązki z tych samych czoków.
Rozmiar czoku dla śrutu ołowianego poprzedzony jest napisem LEAD, a dla śrutu stalowego STEEL. Możliwość stosowania śrutu stalowego należy koniecznie sprawdzić w instrukcji obsługi broni!
