KOŁO ŁOWIECKIE "RYŚ" W EŁKU

Dziki zaliczamy do zwierzyny czarnej i grubej. Jest zwierzęciem krępym o silnej budowie ciała. Jego długość dochodzi do 160 cm, wysokość w kłębie 110 cm, masa nawet do 200 kg. Locha jest nieznacznie mniejsza od odyńca.

Przód ciała jest wyraźnie wyższy od zadu, co szczególnie widać u osobników dojrzałych, u których dłuższa szczecina na grzbiecie tworzy chyb. Duży i wydłużony łeb osadzony jest na krótkiej, ale masywnej szyi. Część twarzowa – wydłużona, zakończona jest silnie umięśnionym gwizdem, na którego końcu znajduje się nieowłosiona oraz silnie unerwiona tabakiera. Jego budowa ułatwia rycie w poszukiwaniu żeru nawet w twardej i zamarznietej ziemi. Słuchy – w kształcie trójkąta z zaokrąglonym wierzchołkiem – są stosunkowo wysoko osadzone. Słuchy oraz świece nie są duże. Na policzkach wyrastają dłuższe włosy (bokobrody).

Biegi – średniej długości, bardzo silne, zakończone racicami, powyżej których wyrastają szpile. Stare dziki maja charakterystyczne dłuższe owłosienie na tylnych biegach – portki.

Chwost (ogon) – dość długi, ruchliwy, sięgający aż do stawu skokowego jest bardziej wyraźny u dorosłych odyńców niż u loch. Suknia dzika składa się z gęstego wełnistego podszytu oraz wierzchniej okrywy składającej się z twardej, ale elastycznej szczeciny. Zimowa suknia dzika jest ciemna oraz kudłata, natomiast latem pokryta jest krótszym włosem, który z czasem wydłuża się. Suknia ma barwę od brunatnej do czarnej.

Rys: http://www.huntertools.pl/

Warchlak przez pierwsze 4-5 miesięcy swojego życia ma suknię pasiastą – rudawo-brunatne podszycie z żółtawo-płowymi pasami wzdłuż grzbietu i boków.

Dymorfizm płciowy w pierwszych 2 – 3 latach życia dzika jest mało widoczny. Dopiero od trzeciego roku można zauważyć u odyńców wyraźne przełożenie ciężaru ciała na przód. Przednia część tułowia rozrasta się, górna warga unosi, a spod niej wyrastają fajki. Na grzbiecie pojawia się chyb.

Według wieku dziki dzielimy na:

• Warchlaki – do roku
• Przelatki – dwa lata – maja szare zabarwienie sukni
• Wycinki – trzy lata
• Odyńce i lochy – cztery lata i więcej.

Dorosły osobnik dzika posiada 44 zęby. W uzębieniu stałym doskonale rozwinięte są kły (szable i fajki) – szczególnie u odyńców – co stanowi pożądane przez każdego myśliwego cenne trofeum. Fajki są stosunkowo mniejsze od szabel, mają nieco inny kształt, a także zbudowane są z nieco twardszej zębiny – służą jako osełka, o którą ścierają się szable. U loch kły są słabiej rozwinięte – zazwyczaj są prawie niewidoczne z zewnątrz. Budowa kłów umożliwia doskonałe buchtowanie – szukanie pożywienia i obronę przed dzikarzami (psami).

Dzik występuje niemalże w całej Europie, wyjątkiem jest Półwysep Skandynawski, Finlandia oraz północna Rosja. W Polsce dzik występuje w całym kraju.

Do najbardziej preferowanych warunków bytowania dzika należą lasy mieszane. Zasadniczym środowiskiem bytowania dzika jest las. Zasiedla on wszystkie typy lasów, najczęściej jednak lasy mieszane, lubi gęste młodniki. Szczególnie odpowiadają mu tereny leśne obfitujące w mokradła i bagna. Woli większe kompleksy leśne. W wielu okolicach dziki przez znaczną część roku wykorzystują pola uprawne w pobliżu lasu jako bogatą bazę pokarmową. W nocy penetrują pola w poszukiwaniu pożywienia, a podczas dnia zalegają w ostojach leśnych.

Dzik jest zwierzęciem, którego szczyt dobowej aktywności przypada na czas między zachodem a wschodem słońca. W ciągu dnia dziki lubią odpoczywać w swoich ostojach w – gęstych zaroślach, jedlinach bądź poza lasem w łanach kukurydzy, trzcinowiskach. W takich właśnie miejscach zakłada też barłogi – zimą wyścielane ściółką czy gałęziami, latem natomiast dnem jest goła ziemia. Bardzo chętnie babrają się i tarzają w brochowisku. Po błotnych kąpielach czochrają się o drzewa malując pnie wokół kąpieliska.

Ich naturalnymi wrogami są jedynie duże drapieżniki, np. wilki.

Dzik jest wszystkożerny, preferuje jednak pokarm roślinny, który stanowi ok. 90% jego diety. Pokarm zwierzęcy dzika (ok. 10%) to dżdżownice, larwy owadów, drobne gryzonie oraz padlina. Do przysmaków dzika należą rośliny uprawne takie jak kukurydza, owies oraz ziemniaki stanowiące ok 1/3 pokarmu roślinnego.

Dziki żyją w watahach złożonych z kilku loch i ich potomstwa oraz młodych odyńców w wieku do 1,5 roku. Starsze odyńce odłączają się od watach i prowadzą samotny tryb życia wracając jedynie na czas huczki. Przewodnikiem watahy zawsze jest stara, doświadczona locha. Przelatki natomiast zazwyczaj tworzą oddzielne grupy. W hierarchii socjalnej wyraźnie dominują odyńce nad lochami, które z kolei przewodzą przelatkom oraz warchlakom.

Huczka – okres godowy u dzików – przypada na koniec jesieni początek zimy. Zwykle jest to listopad i grudzień, ale w zależności od panujących warunków niekiedy może zacząć się już we wrześniu, a skończyć pod koniec lutego lub na początku marca. Samica przystępuje do rui tylko raz w roku. Ciąża trwa ok 4 miesięcy (112 – 140 dni). Warchlaki przychodzą na świat zazwyczaj w marcu, kwietniu i maju. Po kilkunastu dniach życia młode oprócz mleka matki zaczynają przyjmować pierwszy pokarm. Lochy rodzą od 4 do 10 młodych przy czym młodsza samica zazwyczaj rodzi mniej warchlaków.

Dojrzałość płciową samce osiągają w drugim roku życia, a młode loszki już w pierwszym roku i zdarza się, że urodzone wiosną biorą udział w zimowej huczce i rzucają mioty (proszą się) jako przelatki.

Po wyproszeniu, przez pierwsze kilka dni warchlaki przebywają w starannie przygotowanym przez lochę, wyścielonym suchą trawą barłogu – najczęściej w trudno dostępnym terenie, gęstych jedlinach. Następnie zaczynają podążać za matką na żerowiska. Przez ok. rok czasu młode znajdują sie pod opieką matki. Dopiero po 2 – 3 tygodniach locha wraca z małymi do watachy.

Żywotność dzika określa się na kilkanaście lat. Warchlaki po ok. 4-5 miesiącach pierwszy raz zmieniają suknie – gubią pręgi, wyrasta im zimowa żółto-płowa sierść. Potem dorosły dzik zmienia suknię raz w roku w okresie późno wiosennym.

Cechami charakterystycznymi sylwetki warchlaka są: kolor sukni; krótki łeb oraz krótki, ruchliwy chwost. U przelatków są to: stosunkowo długie biegi; wydłużony grzbiet; długi łeb oraz stosunkowo dłuższy chwost. U samców zaczyna pojawiać się oręż przez co zauważalna staje się podniesiona górna warga, widoczny zaczyna być pędzel. W pełni wykształcone typowe cechy płci męskiej zauważalne są u 2-3 letnich odyńców. Należą do nich: tępy, masywny łeb, karpiowaty kształt grzbietu, dobrze widoczny oręż oraz pędzel, długi sięgający stawu skokowego chwost.

Lochy natomiast wyróżniają się wydłużonym oraz krępym kształtem tułowia, prostą linią grzbietową, długim, klinowatym gwizdem. Wiek dzika określamy zazwyczaj na podstawie oględzin siekaczy w żuchwie. Warchlaki mają łatwe do rozpoznania zęby mleczne. Następnie przelatki charakteryzują się nierównym zgryzem, który spowodowany jest systematycznym wyrastaniem kolejno pierwszej, drugiej i trzeciej pary siekaczy stałych. Podobnie dziki dwuletnie i starsze charakteryzują sie nierównym zgryzem jednakże utworzonym z siekaczy stałych.

Do najlepiej rozwiniętych zmysłów dzika należą węch i słuch. Wzrok natomiast jest nieco gorzej rozwinięty. Dzik wydaje przeróżne głosy zbliżone do głosów świń domowych – kwiczy, chrząka, fuka, rechta i charkota.

Okresy polowań:

• Lochy – od 15 sierpnia do 15 stycznia,
• pozostałe (odyńce, wycinki, przelatki, warchlaki)  – od 1 kwietnia do końca lutego.

Do polowań na dziki najlepsza jest broń gwintowana i amunicja półpłaszczowa o min. Energii 2.000 J w odległości 100 metrów od wylotu lufy. Ograniczenie 2.000 J nie dotyczy warchlaków, w ich przypadku m.in. energia wynosić musi 1.000 J. Na dziki poluje się też przy użyciu broni gładko lufowej i stosownej do tego typu broni amunicji kulowej. Strzał wówczas z odległości nie większej niż 40 metrów. Dzik jest wyjątkowo odporny na strzał. Trudno je tez ruszyć z ostoi dlatego przydatne są psy dzikarze.

Do polowań na dziki wystarczą podstawowe uprawnienia myśliwskie.

Jeżeli w miocie jest wataha to prowadzi ją locha, za nią warchlaki, przelatki i wycinki. Duże sztuki najczęściej biegną na końcu lub opuszczają miot jako pojedynki.

W 2015 roku żyło w Polsce 264 tys. dzików, w sezonie 2014/2015 upolowano 291 tys. sztuk.

Fot: https://www.facebook.com/Hunting-268871353537/